Neurolingwistyka: krótki opis i kluczowe pomysły

Neurolingwistyka to nowoczesna dyscyplina, która powstała dzięki rozwojowi technologii komputerowej i zbieżności zainteresowań naukowych neuronauki i językoznawstwa. Należy do dziedziny nauk kognitywnych. Nacisk nowej dyscypliny został przesunięty z badania języka jako narzędzia komunikacji na neurologiczne reakcje mózgu podczas komunikacji. W tym miejscu należy podkreślić dwa ważne aspekty badań:

postrzeganie języka przez mózg jako środka komunikacji, to znaczy badanie wpływu czynników zewnętrznych;

język jako produkt interakcji różnych obszarów mózgu, czyli warunków wewnętrznych i czynników komunikacji.

Neurolingwistyka bada pracę mózgu i jego właściwości podczas aktywności mowy, myślenia, percepcji emocjonalnej i pamięci. W ten sposób neurolingwistyka ugruntowała swoją pozycję jako nauka interdyscyplinarna, która jest najbliższa psycholingwistyce. Czasami uważa się je za tę samą naukę.

Neurolingwistyka to nowa nauka interdyscyplinarna, dlatego wielu naukowców uważa ją za część psycholingwistyki. Na przykład, zgodnie z interpretacją lingwistki Tatiany Chernigovskiej, neurolingwistyka jest częścią psycholingwistyki, ale ma dokładniejszy opis metodologii i przedmiotu.

Badania neurolingwistyczne mają jaśniejszy obszar badań, ponieważ eksperyment laboratoryjny pokazuje, która część mózgu jest zaangażowana w eksperyment. Bezpośrednie zainteresowanie neurolingwistyki ukierunkowane jest na badanie trzech obszarów lewej półkuli odpowiedzialnych za funkcjonowanie mowy:

Strefa Broki (zachodzą w niej reakcje kontrolowania mowy ustnej);

Strefa Wernickego (odpowiedzialna za percepcję i zrozumienie);

część potyliczna (zachodzi w niej zapamiętywanie logiczne i gramatyczne).

Pomimo zidentyfikowania stref, które odpowiadają za naszą zdolność komunikowania się, są one rozwijane na różne sposoby. Żywym przykładem jest mózg osoby głuchoniemej – ta część mózgu, która powinna odpowiadać za tworzenie i postrzeganie mowy, utraciła zdolność, aw jej miejsce zmutowała właściwość widzenia peryferyjnego, która jest bardzo dobrze rozwinięta u osób głuchoniemych.

Etapy badawcze, metody i problemy neurolingwistyki

Zainteresowanie badań neurolingwistycznych ukierunkowane jest na badanie wpływu języka na mechanizmy mowy w mózgu (nawiasem mówiąc na ten temat radzimy przeczytać artykuł „Język i myślenie”). Zazwyczaj obserwacje te mają trzy uzupełniające się etapy:

W produkcji mowy ludzkiej w mózgu zaangażowanych jest kilka stref – niektóre pełnią główne funkcje, inne – pomocnicze. Dlatego badania neurolingwistyczne, oprócz własnych, specjalnych metod, zawsze wykorzystują metody dyscyplin pokrewnych:

metoda obserwacji pomaga określić zaburzenia mowy, motorykę aparatu mowy, pamięć i wyobraźnię;

amytal sodu test – część zastosowania promieni rentgenowskich, pomaga zgłębić neurologiczne aspekty problemu;

funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (fMRI) – mierzy przepływ krwi w mózgu podczas wykonywania różnych zadań, obrazowania;

elektrostymulacja lub terapia elektrowstrząsami – pomaga określić obszar mózgu odpowiedzialny za daną reakcję;

śledzenie oczu (dosłownie „śledzenie oczu”) służy do badania reakcji oczu podczas czytania;

słuchanie dychotomiczne – sprawdzanie percepcji drgań dźwięku (zwykle występuje osobno w prawym i lewym uchu, które fizjologicznie odbierają dźwięk inaczej);

metoda stereotaktyczna – bezpośrednia penetracja do mózgu metodą chirurgiczną.

Wiarygodność badań neurolingwistycznych wymaga od naukowców takich nauk, jak neurologia, psychologia, psycholingwistyka, neurofizjologia, neuropsychologia, logopedia, neurochirurgia, biofizyka i biochemia. Szeroki wachlarz metod badań mózgu świadczy nie tylko o interdyscyplinarnym statusie neurolingwistyki, ale także o nieustannym formowaniu się tej nauki w odrębną dziedzinę wiedzy.

Badania neuropsychologiczne dotyczą badania zarówno zaburzeń percepcji mowy, jak i obserwacji procesów neurolingwistycznych u osób bez widocznych nieprawidłowości. Obejmują one:

różne naruszenia funkcji mowy (afazja);

wpływ medytacji na charakter człowieka i zmiany w jego mózgu;

badania nad chorobami onkologicznymi mózgu;

badanie kodowania mowy w półkulach mózgu, które występuje inaczej u osób praworęcznych i leworęcznych;

badanie organizacji i systemu struktury języka wśród native speakerów;

jak pisanie (od lewej do prawej i od prawej do lewej) wpływa na postrzeganie języka i funkcji mózgu, kształtowanie przestrzeni mentalnej;

przyswajanie języka, przetwarzanie informacji w mózgu;

Zainteresowanie badań neurolingwistycznych ma również na celu dogłębne zrozumienie złożoności gramatyki, fonetyki, wzorców mowy i tekstów w ogóle.

Odkrycia w dziedzinie neurolingwistyki dowodzą, jak mało wiemy o naszym istnieniu. Oto kilka interesujących faktów:

Wszystkie mechanizmy mowy w mózgu zachodzą na lewej półkuli. Dlatego nawet przy silnym naruszeniu prawej półkuli nie wpływa to w żaden sposób na aktywność mowy.

W ciągu pierwszych trzech lat życia noworodek uczy się postrzegać ludzki język, najpierw odróżniając go od otaczającego go ogólnego hałasu.

Badania neurolingwistyczne dowodzą, że język jest nie tylko ważnym czynnikiem socjalizacji, ale także narzędziem do tworzenia połączeń neuronalnych odpowiedzialnych za prawidłowy rozwój człowieka.

Zatem ostatnim ważnym odkryciem neurobiologii jest plastyczność naszego mózgu, jego zdolność do ciągłych zmian, niezależnie od wieku. Ale jednocześnie wciąż niewiele wiemy o samym zjawisku neuroplastyczności.

Psycholingwistka i kognitywistka Lera Boroditsky z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego specjalizuje się w udowadnianiu, jak języki kształtują nasze myślenie. Korzystając z wyników badań przeprowadzonych przez etnologów, kognitywistów, kulturoznawców i lingwistów, porównuje różne struktury językowe w laboratorium.

Jest także współautorką teorii względności językowej, która udowadnia, że ​​język determinuje myślenie i tworzy określone kategorie poznawcze, które z kolei kształtują tradycje i różne pozajęzykowe formy zachowań.

Jego główną tezą jest to, że 7000 języków świata kształtuje własne brzmienie, słownictwo, a co najważniejsze – strukturę językową. To właśnie struktura językowa często decyduje o tym, jak opisujemy zdarzenia, jakie obrazy pojawiają się w naszym mózgu. Na przykład anglojęzyczny i hiszpańskojęzyczny świadek mężczyzny rozbijającego wazon będzie używał różnych akcentów zgodnie z regułami gramatycznymi języka ojczystego. Okazuje się więc, że w języku angielskim nacisk zostanie położony na temat, natomiast w języku hiszpańskim – na wydarzenie. Dlatego opisując ten sam incydent, ludzie będą o nim rozmawiać na różne sposoby, z różnymi akcentami. Struktury językowe to tylko jeden aspekt, który wpływa na zdolności poznawcze mózgu.

Oprócz oczywistego pomieszania gramatyki, języki nie są tak wszechstronne, jeśli chodzi o narzędzia, których uczymy się używać. Na przykład w języku angielskim nie ma takiej różnorodności odcieni kolorów, jak w języku rosyjskim. Niektóre języki nie mają cyfr. Lub w różnych językach rodzaje pojęć nie będą takie same, aw języku angielskim nie jest to wcale ważne. Ale w języku australijskich aborygenów tayore (Kuuk Thaayorre) nie ma pojęć „prawej” i „lewej”: miejscowi używają czterech kardynalnych kierunków do wskazywania kierunków, ale haczyk polega na tym, że każdy mówca będzie ich używał zgodnie z ich lokalizacją w przestrzeni , a jego rozmówca musi bardzo szybko pojąć informacje w odniesieniu do własnego położenia w przestrzeni.

Kierunek czytania od prawej do lewej i od lewej do prawej ma nie mniejszy wpływ na tworzenie i funkcjonowanie naszego mózgu. Badania odpowiedzi mózgu pokazują, że czytanie wpływa na tworzenie różnych połączeń nerwowych w naszych mózgach.

Zatem neurolingwistyka jest stosunkowo młodą nauką, w której odkrycia zależą od postępu technicznego. Pomimo wielu badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich kilku dekad, nadal bardzo słabo rozumiemy, jak działa mózg. Mamy nadzieję, że przyszłość dostarczy nam więcej informacji na ten temat …